Enderun Mektebi Osmanlı Devleti’nin gücünü korumak ve geliştirmek için nitelikli insan yetiştirmeyi hedefleyen bir eğitim kurumudur. II. Murat zamanında Edirne’de kurulan Enderun Mektebi Fatih Sultan Mehmet zamanında geliştirildi ve kurumlaştı. Fatih Sultan Mehmet zamanında Enderun Mektebi sadece Hristiyan ailelerin yetenekli çocuklarını eğiten bir devşirme mektebi olma özelliğinden kurtulmuş, aynı zamanda devletin gelişmesi için ihtiyaç duyulan üstün yetenekli yönetici eğitimine de yer verilmiştir. Bu yönüyle bu okulun dünyanın ilk kamu yönetimi okulu olduğu söylenebilir.
Bu okula öğrenciler fiziki görünüş ve zekâ seviyesi gibi ölçütlere bakılarak alınırdı. Seçilen adaylar özel programlarla ve seçkin öğretmenlerle becerilerine göre eğitim alırlardı.
Osmanlı sarayının dışa kapalı iç bölümünde yer alan bu saray okulu İmparatorluğun sınırlarının genişlemesinde çok etkili oldu.
Enderun’un eğitim süresi 12-14 yıl olarak uygulanırdı. Dini bilimler, devlet yönetimi, el becerileri, beden eğitimi ve savaş bilimleri öğretilirdi. Devrin en meşhur ilim adamları sarayda toplanarak bu mektepte ders vermekle görevlendirildi. Öğretim programı devlet hizmetlerinde çalışmaya hazırlık olarak düzenlenmiştir. Okul günlük yaşamdan ayrı olarak düşünülmemiş, sosyal hayatın bir devamı olarak yapılandırılmıştı. Kendi çağının eğitim anlayışı içerisinde uygulama ve el becerilerine çok daha fazla yer verilirdi.
Enderun’a alınan öğrenciler kiler, hazine ve benzeri saray hizmetlerinde çalıştırılma ve bahçıvanlık, oymacılık, marangozluk, inşaat, dokumacılık gibi sarayla ilgili sanat atölyelerinde bu becerilerden birini öğrenmeleri zorunluluğu vardı
Saray mektepleri, özellikle Topkapı Sarayı’ndaki Enderun mektebi; Osmanlı Devleti sivil memurlarının, devlet ileri gelenlerinin ve askerî görevlilerinin büyük bir bölümünü, yeniçeri ağalarını, sadrazamını, defterdarını, kubbe vezirini, beylerbeylerini ve sancakbeylerini yetiştiren en önemli eğitim müessesesiydi. Enderun’a girebilmek, bir şeref, imtiyaz ve bahtiyarlık sayılırdı. Fakat girenlerden pek çok şey ve kabiliyet beklenirdi. Bunun için Enderun’a alınacak talebeler zekâ testine tâbi tutulurlardı. Zekâ testini de dünyada ilk uygulayan Osmanlılar olmuştur.
Enderun Mektebi’ne gelecek olan çocukların eğitim yaşında olması gerekirdi. Ailenin tek çocukları devşirme sistemine alınmazdı. Eğitim yaşı geçen insanlar da devşirilmezdi. Enderun mektebinde eğitim ve öğretim II. Mahmut devrine kadar sistemli bir şekilde devam etti. On sekizinci yüzyılın sonlarında devşirme sisteminin bozulmasıyla darbe yiyen okul, 1826’dan sonra Yeniçeri ocağının kaldırılmasından sonra kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammedîye ordusu için yetiştirilmesi gereken küçük ve büyük rütbeli subayların büyük bir kısmının Enderun mektebinden seçilmesi ile sarsıldı. Daha sonra batı metotları ile harp okullarının açılması ve bunların giderek çoğalmasıyla mektebin önemi iyice azaldı. Modern eğitimin gittikçe yerleşip yayılması karşısında, Enderun mektebi de modern eğitim ilkelerini uygulamaya başladı. Ancak şehirde Türk veya ecnebi olmak üzere çeşitli genel kültür kurumlarının ve meslek okullarının açılması, özellikle Enderun Mektebi’nden çıkanların, Tanzimat’tan önceki devirde olduğu gibi, devlet görevlerine tayinlerdeki üstün durumlarını kaybetmeleri, halk arasında özellikle devlet ileri gelenleri katındaki değerini sarstığından bu eğitim yuvası kalkınamadı ve 1908 ikinci meşrutiyetin ilanını takip eden günlerde tamamen kapatıldı.