Kendi kavmi tarafından şehit edilmiş mübarek bir peygamberdir. Beni İsrail peygamberlerindendir. Babası ise, yine kuranı kerimde ismi geçen peygamberlerden Hz. Zekeriya aleyhi selamın oğludur. Hazreti Yahya as'ın babası ve annesi, çocukları olamayacak kadar yaşlılardı. Zekeriyyâ aleyhisselâm yüz yirmi yaşına gelmiş Hanımı elisa da doksan sekiz yaşındaydı.
Melekler Hz. Zekeriya ya Yahya as'ı müjdelediklerinde Hz. Zekeriya as çok şaşırmış ve demiş ki:
-“Ey Rabbim!” dedi “Yaşlılık beni yakalamış; karım da kısır iken nasıl bir oğlum olabilir?” O'na “Pekala olabilir” denildi. “Allah dilediğini yapar.”
Böylece hazreti Yahya aleyhisselam dünyaya geldi. Hazreti Yahya aleyhisselam yine peygamberlerden olan hazreti İsa aleyhisselamın doğumundan 6 ay önce doğmuştur.
Allah’ın emriyle önce Tevrat’a tabi olup onun hükümlerini yaşayıp Musa as'ın şeraitini sürdürmüş ve yine Allah’ın emriyle Hz. İsa aleyhisselama inmiş olan mukaddes kitap incile tabi olmuştur. Hz Yahya as, güzel yüzlü, çatık kaşlı, saçları seyrek, burnu uzun, sesi ince, parmakları kısaydı.
Daha küçük yasta iken, kendisine hikmet verilmişti. Yaşıtı olan çocuklar kendisine: "Ey Yahya! Bizimle gel, oynayalım" dedikleri zaman: "Ben, oyun için yaratılmadım" demiştir.
Onun küçüklüğünden itibaren temiz, saygılı ve ibadet ehli bir kişi olduğunu, Kur’an-ı Kerim’de şöyle haber verilmiştir:
"(Ona çocukluğunda): Ey Yahyâ! Kitabi, kuvvetle tut! (dedik). Henüz çocuk iken, ona, Hikmet’i verdik (Tevrat'i ögrettik). Tarafımızdan (ona) bir kalp yumuşaklığı ve günahlardan temizlik verdik.
O, çok muttaki idi. Anasına ve babasına itaatli idi, bir serkeş ve asi değildi. Dünyaya getirildiği günde, öleceği gün de, diri olarak (kabrinden) kaldırılacağı gün de, ona, selâm olsun!" (Meryem suresi)
Hz Yahya as; gayet mütevazi ve sade bir hayat yaşamıştır. Kıldan elbise giyer, arpa ekmeği yerdi. Dünyaya gönül vermezdi. Gece gündüz Allahü teâlâya ibadet eder, Allah korkusundan dolayı çok ağlardı.
Göz yaşları sebebiyle nurlu yüzü yara olurdu. İnsanlara karşı yumuşak huylu, tevazu ve şefkat sâhibiydi.
Hz Yahya as kendisine kitap verilen Hz. İsa aleyhisselam ile aynı zamanda gelmiş ve Hz. İsa as ile hareket etmiştir. Peygamberimiz sav bir hadisinde:
"Yüce Allah, Zekeriya as'mın oğlu Yahya aleyhisselama hem kendisi amel etmek, hem de amel etmeleri için İsrail oğullarına emretmek üzere, beş kelime emretmişti. Kendisi bu hususta biraz ağır ve yavaş davranınca, İsa as ona:
-Sen, hem kendin amel etmek hem de amel etmelerini İsrail oğullarına emretmek üzere, beş kelime ile emrolunmustun. Bunu İsrail oğullarına ya sen tebliğ edersin, ya da ben tebliğ ederim, deyince, Yahya as:
-Ey kardeşim! Sen bu vazifeyi yerine getirmekte beni geçersen, ben azaba uğramamdan veya yere batırılmamdan korkarım, dedi ve hemen İsrail oğullarını Beytü'l-Makdis'te topladi. Beytü'l-Makdis, İsrail oğulları ile doldu.
Yahya as yüksek bir yere oturarak Allah'a hamd ve senada bulunduktan sonra söyle dedi:
-Yüce Allah, bana, hem kendim amel edeyim, hem de amel etmenizi size emredeyim diye beş kelime emretti. Onların ilki, Allah'a hiç bir şeyi şerik koşmaksızın, O'na ibadet etmenizdir.
Bunun misali, öz mali olan altın veya gümüşle bir köle satın alıp çalıştıran bir adama benzer ki, köle çalışmasının kazancını, efendisinden başkasına ödüyordur. Hanginiz, kölesinin böyle davranmasına sevinir, razı olur? Hiç kuskusuz, sizi yüce Allah yarattı ve rızkınızı vermektedir. Öyle ise Allah’a, hiç bir şeyi serik koşmaksızın, ibadet ediniz.
Allah namaz kılmanızı size emretti. Namaza durduğunuzda, yüzünüzü sağa sola çevirmeyiniz. Şüphe yok ki Yüce Allah, kulu, yüzünü başka tarafa çevirmedikçe, hep ona yöneliktir.
Allah size orucu emretti. Bunun misali, yanında misk kesesi olduğu halde, bir topluluk içinde bulunan ve hepsi ondaki misk kokusunu duyan bir kimseye benzer. Hiç şüphesiz oruçlunun ağzının kokusu, Allah’ın katında misk kokusundan daha güzeldir.
Allah size sadakayı emretti. Bunun misali, düşmanın esir edip elini boynuna bağladıkları ve boynunu vurmak üzere yaklaştırdıkları bir kimseye benzer ki o, "canimi elinizden kurtarmak için size bir fidye, kurtulmalık versem, olmaz mi?" diyerek kendisini onlardan kurtarıncaya kadar, az çok kurtulmalık akçesi öder durur.
Allah size Allah’ı çok zikretmenizi, anmanızı da emretti. Bunun misali, düşmanın süratle kendisini takip ettiği bir kimseye benzer ki, sağlam bir kaleye gelip onun içine sığınmıştır.
işte kul da, Allah’ı zikir ile meşgul oldukça, şeytandan böyle korunur" (tirmizi)
MUCİZELERİ
Mucizeleri 1-Taşın dile gelmesi: İsrâil oğulları, Yahudi hükümdarı Birinci Herod'un emri üzerine Yahya aleyhisselâmı şehit etmek için arıyorlardı. Bu haberi duyan Yahya aleyhisselâm onlardan uzaklaşıyordu.
Bu sırada bir kaya dile geldi: "Ey Allah’ın peygamberi! Bana gel!" Yahya aleyhisselâm kayaya yaklaştığı zaman içinin kovan gibi oyulmuş olduğunu gördü. O taşın içine girdi. Yahya aleyhisselâmı şehit etmek üzere arayan kâfirler o kayaya yaklaştıkları zaman, o kayadan kâfirlerin üzerine oklar atılmaya başlandı. Bu durumu gören Yahudiler geriye dönüp kaçtılar.
2- Gündüz vakti yıldız göstermesi: Yahya aleyhisselâm peygamber olarak vazifelendirilip Şam'a geldikten sonra insanlar ona; "Hakikaten peygambersen , bize gündüz gözü ile yıldızı göster. " dediler. İnsanların bu isteği üzerine Yahya aleyhisselâm dua edip gündüz güneşin çevresindeki yıldızlar görünmeye başladı.
Kur'ân-ı kerimde Âl-i imrân, Meryem ve Enbiyâ surelerinde Yahya aleyhisselâmdan bahsedilmektedir.
ÖLÜMÜ
Zalim Yahudi hükümdarı Herod'un torunu Birinci Herod, hazret-i Yahya’ya iyi muamelede bulunurdu. Kendi kardeşinin kızı veya hanımının önceki kocasından bir kızı vardı.
Yahudi hükümdarı Birinci Herod bu kızla evlenmeyi ve nikâhlarını Yahya aleyhisselâmın yapmasını istedi. Yahya aleyhisselâm böyle bir evliliğin hazreti İsa’nın tebliğ ettiği İncil kitabında yasaklandığını ve böyle bir nikâhın imkânsız olduğunu bildirdi. Bu duruma içerleyen kızın annesi, Yahya aleyhisselâmın öldürülmesini istedi. Yahya aleyhisselâma karşı iyi niyet sâhibi olan birinci Herod da kadının ve kralla evlenmek isteyen kızının ısrarı üzerine Yahya aleyhisselâmın yakalanıp getirilmesi veya öldürülüp, başının getirilmesini adamlarına emretti. Herod'un adamları Yahya aleyhisselâmı yakalayıp, başını kesmek suretiyle şehit ettiler. Başka bir rivayette de yakalayıp getirdiler.
Herod kendisi başını kesmek suretiyle şehit etti. Kesilmiş olmasına rağmen Yahya aleyhisselâmın başı mucize olarak: "Bu kızı almak sana helâl değildir. " diye defalarca söyledi. Allah teâlâ Yahyâ aleyhisselâmın intikamını almak için onların başına bazı musibetler gönderdi. Bazı rivayetlerde Herod ve evlenmek istediği kızı, Kârûn gibi yerin yuttuğu bildirilmektedir. Yahya aleyhisselâm şehit edildiği zaman otuz dört yaşlarında bulunuyordu.