Saraçhane’de İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alınması ve tutuklanması sürecinde düzenlenen protestolara katıldıkları gerekçesiyle yargılanan 109 kişi hakkında verilen beraat kararının gerekçesi açıklandı. Mahkeme, “soyut bir kamu düzeni ve güvenliği tehlikesine dayanarak toplantı ve gösteri yürüyüşleri yasaklanmamalıdır” değerlendirmesinde bulundu.
İstanbul 61. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen ve 110 sanığın yargılandığı davada, 31 Ekim’de 109 sanık hakkında beraat kararı verilmiş, bir sanığın dosyası ayrılmıştı. Mahkeme, kararın gerekçesini tamamladı.
“Çoğulcu demokrasi” vurgusu
Gerekçeli kararda, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa’da güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkına dikkat çekildi. Kararda, “Toplantı ve gösteri yürüyüşleri, çoğulcu bir demokrasinin kurulması, farklı siyasi, kültürel, dini, sanatsal ve benzeri fikirlerin oluşabilmesi ve bir arada yaşayabilmeleri bakımından önemlidir” ifadelerine yer verildi.
Mahkeme, yalnızca soyut bir kamu düzeni ya da güvenliği gerekçesiyle gösterilerin yasaklanamayacağını belirterek, yasaklama için göstericilerin saldırgan veya tehdit edici davranışlar sergileyip sergilemediklerinin somut olarak ortaya konulması gerektiğini vurguladı.
Soruşturma ve delillere eleştiri
Kararda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) içtihatlarına atıf yapılarak soruşturma sürecine yönelik eleştiriler yer aldı. Dosyada sanıklar hakkında çeşitli fotoğraf kayıtlarının bulunduğu ancak bu fotoğrafların nerede, ne zaman ve kim tarafından çekildiğine ilişkin herhangi bir bilginin yer almadığı ifade edildi.
Mahkeme, iddianamede belirtilen suç yeri ve tarihlerinin, sanık savunmalarıyla örtüşmediğini belirtti. Fotoğrafların bir kısmının Saraçhane dışında, İstanbul’un farklı bölgelerinde ve kimi zaman üniversite kampüslerinde yapılan toplantı ve yürüyüşler sırasında çekildiği aktarıldı. Bu eylemlerde barışçıl niteliğin bozulduğuna ya da kolluk tarafından dağılma uyarısı yapıldığına dair dosyada herhangi bir delil bulunmadığı kaydedildi.
“Suçun unsurları oluşmadı”
Gerekçede, fotoğraf tespitlerinin olay yeri ve zamanı belirtilmeden yapıldığı, sanıkların grup içindeki konumları, ellerindeki araçlar ve kullanım amaçlarıyla ilgili somut değerlendirme bulunmadığı belirtildi. Ayrıca barışçıl niteliğin bozulduğuna dair tespit olmadığına dikkat çekilerek, sanıklar yönünden atılı suçun yasal unsurlarının oluşmadığı sonucuna varıldı. Bu nedenle CMK’nin 223/2-a maddesi uyarınca beraat kararı verildiği ifade edildi.
Dava kapsamında üç kişinin 27 Mart–10 Nisan tarihleri arasında tutuklu kaldığı, bu kişilerin tutukluluk süreleri nedeniyle devlet aleyhine tazminat davası açma haklarının bulunduğu hatırlatıldı.
Diğer davalarda da beraat kararları
Saraçhane eylemlerine ilişkin İstanbul 62. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülen başka bir davada 87 kişi beraat etmişti. Aynı mahkemede aralarında gazeteciler ve avukatların da bulunduğu sanıklar hakkında açılan davalar da beraatle sonuçlanmıştı.
Öte yandan, Saraçhane protestolarına katıldıkları gerekçesiyle 139 kişinin yargılandığı dava İstanbul 26. Asliye Ceza Mahkemesi’nde sürüyor. Bu davada daha önce tutuklu bulunan 102 genç tahliye edilmişti.
Valiliğin eylem yasağı iptal edildi
İstanbul 3. İdare Mahkemesi de Saraçhane protestoları sırasında İstanbul Valiliği tarafından alınan “eylem yasağı” kararını hukuka aykırı bularak iptal etti. Kararın gerekçesinde, yasağın demokratik toplum düzeni için gerekli ve ölçülü olmadığı, temel haklara en az müdahaleyi esas almadığı ve kamu yararı taşımadığı belirtildi.
İstanbul Barosu, iptal kararına ilişkin yaptığı açıklamada, “Bu karar, hukuka aykırı ve ölçüsüz uygulamalar ile yüzlerce yurttaşın gözaltına alınmasının da hukuka aykırılığını açıkça ortaya koymuştur” ifadelerine yer verdi.