Son yıllarda düşen doğum oranları yalnızca kadınlar üzerinden tartışılıyor. Ancak uzmanlar, erkeklerin de baba olma yaşını giderek ertelemesinin üreme sağlığını ciddi biçimde etkilediğine dikkat çekiyor. Erkek yaşı ilerledikçe sperm kalitesi düşüyor, DNA hasarı artıyor ve bu durum yalnızca gebeliği değil, doğacak çocuğun ileriki yaşamını da etkileyebiliyor.
İşte merak edilen sorulara net yanıtlar…
1- Erkeklerde baba olmak için en ideal yaş hangisi?
Bilimsel veriler, sperm sayısı ve kalitesinin en yüksek olduğu dönemin 25–35 yaş aralığı olduğunu gösteriyor. 35 yaşından sonra sperm hareketliliğinde azalma, DNA hasarında artış ve testosteron seviyelerinde yıllık düşüş gözleniyor. 40 yaşından sonra da çocuk sahibi olmak mümkün olsa da riskler istatistiksel olarak yükseliyor.
Tıpta “ileri baba yaşı” kavramı genellikle 40 yaş ve üzeri için kullanılıyor. Bu yaştan sonra şu riskler belirginleşebiliyor:
Sperm DNA hasarının artması
Gebeliğin oluşma süresinin uzaması
Düşük riskinde artış
Bazı genetik hastalık risklerinin yükselmesi
Bu riskler “kesin yaşanır” anlamına gelmez, ancak olasılıkların arttığını gösterir.
Sperm yalnızca genetik bilgiyi taşımaz, aynı zamanda embriyonun sağlıklı gelişimi için gerekli DNA bütünlüğünü de sağlar. DNA hasarı yüksek spermle oluşan gebeliklerde:
Döllenme ihtimali düşebilir
Erken dönem düşük riski artabilir
Embriyonun gelişimi olumsuz etkilenebilir
Araştırmalar, sperm DNA’sındaki ciddi bozulmaların çocuğun ilerleyen yıllardaki metabolik ve nörogelişimsel sağlığıyla ilişkili olabileceğini gösteriyor.
Son yıllardaki bilimsel çalışmalar, dünya genelinde erkeklerde sperm sayısının son 40 yılda yaklaşık %50’ye yakın azaldığını ortaya koyuyor. Günümüzde kısırlık şikâyetiyle başvuran çiftlerin yaklaşık yarısında erkek faktörü tamamen ya da kısmen etkili oluyor.
Bu artışın başlıca nedenleri:
Kronik stres ve düzensiz yaşam
Obezite ve hareketsizlik
Sigara ve alkol kullanımı
Hava kirliliği ve toksik kimyasallar
Aşırı sıcak ortam maruziyeti (hamam, sauna, diz üstü laptop kullanımı)
Hormon bozucu plastik maddeler
Yetersiz uyku ve sağlıksız beslenme
5- Erkekler üreme sağlığını korumak için ne yapmalı?
Sperm kalitesini korumak için yaşam tarzı büyük önem taşıyor:
Sigara mutlaka bırakılmalı
Sağlıklı kiloda kalınmalı
Haftada en az 3 gün düzenli egzersiz yapılmalı
Günde 7–8 saat kaliteli uyku hedeflenmeli
Sauna, hamam, aşırı sıcak ortam ve dar iç çamaşırından kaçınılmalı
Antioksidan ağırlıklı beslenilmeli (ceviz, badem, balık, nar, yeşil yapraklı sebzeler) Kronik stres mutlaka kontrol altına alınmalı
Gerekli durumlarda erken dönemde uzman değerlendirmesi alınmalı
Erkek doğurganlığı sanıldığı gibi “sınırsız” değildir. Yaş ilerledikçe sperm kalitesi düşer ve riskler artar. Sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve erken farkındalık, ileride baba olmak isteyen her erkek için büyük avantaj sağlar.