Yapıların ve binaların elektrik enerjisi kullanımını kontrollü bir şekilde gerçekleştirmek için elektrik dağıtım panosu bir merkezi sistem oluşturulmasını sağlar. Pano üzerinde elektrik devrelerinin teker teker kontrol edilebilmesi, ölçümlerinin yapılması, analizlerinin sağlanması ve elektriğin güvenli şekilde kullanımı sağlanır. Pano elektrik kullanımını güvenli hale getirdiği gibi pano kullanımı sırasında da birçok güvenlik ipucuna dikkat etmek gerekir.
Elektrik dağıtım panosu çok detaylı bir yapıya sahiptir. Önemli bir yalıtım uygulanarak ancak yetkili kişiler tarafından müdahale edilebilecek bir elektrik merkezi anlamına gelir. Çünkü bir binaya şebeke üzerinden gelen yüksek voltaj değerine sahip elektrik enerjisi, panoya giriş yaptıktan sonra belirli ekipmanlar ile akım değeri düşürülerek kullanıcıya dağıtılır. Özellikle elektrik santralleri, endüstriyel tesisler veya dev kurumlarda trafo merkezleri ile bir arada kullanılan panolar büyük riskler barındırdığı için kullanımda güvenliğe çok yüksek özen gösterilmelidir.
Elektrik Dağıtım Panosu Güvenliğine Neden Dikkat Edilmelidir?
Elektrik dağıtım panosu kullanımı gerçekleştirirken güvenlik koşullarını asla çiğnememek ve mutlaka uyum sağlamak önemlidir. Çünkü pano güvenliğine dikkat etmek; insan sağlığını korumak, büyük afetler yaşanmasını engellemek, verimli enerji kullanımı elde etmek ve enerjinin sağlıklı şekilde dağıtılarak kontrol altında kullanılmasını sağlamak için bir mecburiyettir.
Eğer bir yapıda elektrik panosu güvenliğine dikkat edilmezse, örnek olarak apartmanlarda çocuk veya yetişkin fark etmeksizin tüm insanlar için ölümcül riskler ile karşılaşılabilir. Bilhassa yüksek akıma kapılan kişilerde yaşanan elektrik kazaları önemli yaralanmalar ve ağır hasarlar oluşturabilir. Kontrolsüz, bakımsız ve güvenlik önlemlerine dikkat edilmeyen bir elektrik dağıtım panosu yapıda yangın riskinde yükselmeye de neden olabilir.
Endüstriyel tesisler gibi yapılarda dağıtım panosu üzerinden ulaşan elektrik enerjisi makineler, cihazlar, otomasyon sistemleri, robotlar, türbinler ya da kazanlar gibi birçok sistemin çalışmasını sağlar. Güvenilir bir kullanım oluşturulduğunda ve özellikle bakım koşullarına dikkat edildiğinde elektrik enerjisinin ulaştığı tüm bu sistemler daha uzun ömürlü ve sağlıklı çalışır. Çünkü pano güvenliği aksatıldığında sistemlere ulaşan akımda yaşanan problemler cihazlara zarar vererek sık sık arızalanmalarına neden olabilir.
Enerji verimliliği oluşturabilmek açısından da elektrik panolarında güvenlik çok önemli bir ayrıntı olarak kabul edilir. Çünkü kaçak akım oluşması, kısa devreler, pano içerisindeki ekipmanların arızaları veya panonun doğru yerleşmemesi gibi birçok faktör elektrik enerjisinde verim düşüşüne neden olur. Eskiyen kablolar, ekipmanlar, gevşemiş montaj ekipmanları veya yalıtımda yaşanan problemler panonun yıpranmasına neden olur. Yıpranan bir panoda da enerji verimliliği büyük bir düşüş gösterebilir.
Elektrik Dağıtım Panosu Güvenlik Koşulları Nelerdir?
Günümüzde yaşam ve çalışma alanlarında kullanılan elektrik dağıtım panosu modelleri için yönetmeliklere bağlı olarak ayrıntılı bir şekilde birçok koşul ortaya koyulsa da genel anlamda ifade edilebilecek güvenlik koşulları her zaman standart bir yapıya sahiptir. Bu güvenlik koşulları oluşturulurken elektrik pano çeşitleri fark etmeden her yapıda panonun boyutu ,konumu ve projesine bakılmaksızın standart maddeler ortaya çıkarılmıştır. Güncel bir şekilde her yapıda elektrik dağıtım panosu için uygulanması gereken bu güvenlik koşulları ise aşağıdaki şekilde ifade edilebilir.
· Panolar, kullanılacakları alana göre mutlaka dayanıklı bir malzeme ile üretilmelidir.
· Kullanılan pano üretim malzemesi yangın gibi risklere karşı dayanıklı olmalıdır.
· Pano malzemesi aşınmaya dayanıklı şekilde seçilmelidir. Özellikle dış mekan panolarında bu ayrıntıya dikkat etmek gerekir.
· Yapılarda günümüzün gelişen teknolojik koşulları göz önünde tutularak esnetilebilir ve fonksiyonel panolar seçilmelidir. Özellikle modüler tip panolar geliştirilebilir ve değişebilir yapıları ile uygun bir seçim sağlayabilir.
· Elektrik dağıtım panosu kullanım alanı için tam uyumlu bir şekilde hazırlanmalıdır. Bu açıdan özel projeler ile üretilen panolar her zaman en doğru seçimdir.
· Hangi yapıda olursa olsun pano kapasite, boyut ve mekanizması ile uygun kullanımı sağlamalıdır.
· Evler ve yerleşim alanlarında küçük ve fazla devre içermeyen panolar yeterli görülebilir.
· Fabrikalar gibi endüstriyel tesislerde her zaman geliştirilebilecek ve kapasitesi yüksek panolar avantaj sağlayabilir.
· Elektrik dağıtım panosu ve içerisinde bulunan tüm bileşenler kullanıldığı alana uygun bir şekilde yönetmelikler üzerinden düzenlenmeli ve standartlara uyum sağlamalıdır. Hem uluslararası standartlar hem de CE veya TSE gibi standartlar üzerinde durulmalıdır.
Elektrik Dağıtım Panosu İçin Hangi Önlemler Alınmalıdır?
Fabrikalar, endüstriyel tesisler, üretim atölyeleri, iş merkezleri, okullar, hastaneler veya apartmanlar gibi birçok farklı yapıda elektrik dağıtım panosu kullanılırken belirli güvenlik önlemlerine ihtiyaç duyulur. Temel olarak da bu güvenlik önlemleri iyi bir proje ile hazırlanan panolarda elektrik pano imalatı sırasında dahi değişen ekipmanlar ile uygulanabilmektedir. Örnek olarak panoda bakım periyodunun oluşturulması, doğru ekipmanlar ile kaçak akım ve kısa devrelerin engellenmesi gibi gereklilikler yer alır.
Röleler, belirli koşullarda üzerinden geçen elektrik akımının bir devreye ulaşıp ulaşmamasını sağlayabilen bir nevi güvenlik elemanıdır. Örneğin; termik röle olarak adlandırılan ekipmanlar belirli bir ısıda elektrik akımının kesilmesini veya zaman röleleri belirli bir süre sonrasında elektrik akımının aktif ya da pasif hale gelmesini sağlar. Güvenlik önlemi olarak özellikle endüstriyel tesisler gibi alanlarda dağıtım panosu içerisinde kaçak akım rölesi gibi ayrıntılar yer almalıdır.
Pano ilk üretildiği andan itibaren kullanıcıya sunulurken bir bakım takvimi oluşturulmalı ve bu takvim takip edilmelidir. Panonun montaj bağlantıları, kablo şeması, ekipmanların güvenilirliği, kimyasal birikintiler ve fiziki hasarlar gibi her ayrıntı bakım işlemleri sırasında kontrol edilmelidir. Eğer sorunlu bir nokta yer alıyorsa yine bakım sırasında bu sorunlar giderilirken, sorunlu ekipmanlarda da değişim işlemleri gerçekleştirilerek riskler açısından koruma sağlanır.
Her elektrik dağıtım panosu içerisinde elektriksel yük belirli bir proje ile dağıtılır. Oluşturulan her hat belirli bir noktaya akış sağlarken hatlar üzerinde belirlenmiş bir yük değeri bulunmalıdır. Çünkü aşırı yüklenme panoda ısınma, yangın tehlikesi, ekipman hasarı ve insan sağlığına tehdit oluşturabilir. Aşırı yük, kısa devre ve kaçak akım gibi birçok probleme karşı da pano içerisinde özellikle şalterler, sigortalar ve devre kesiciler yer almalıdır. Manuel veya otomatik çalışabilecek bu ekipmanlar en önemli güvenlik önlemleri arasında yer alır.
Kullanıcı İçin Elektrik Dağıtım Panosu Güvenlik Önlemleri
Fabrika, bina ya da yapılarda kullanıcının direkt olarak elektrik dağıtım panosu üzerinde müdahale gerçekleştirmemesi ve mecbur kalınan durumlarda profesyonel destek talep etmesi gerekir. Çünkü bilinçsiz ve eğitimsiz şekilde yapılan müdahaleler hayatınızı riske atmanıza ve sistemde büyük arızalar yol açılmasına neden olabilir. Bireyler pano müdahalesini yetkisiz bir şekilde yapmamalı, uyarılara dikkat etmeli ve güvenlik koşullarını kullanıcı olarak kendi üzerine düşen düzeyde oluşturmalıdır.
Yapılarda elektrik dağıtım panosu mutlaka bulunduğu alanda korumalı bir hale getirilmelidir. Yetkili bir kişi tarafından pano kapağı kilitli hale getirilerek, sadece kendisi tarafından açılacak konumda kullanılmalıdır. Zira öte yandan panonun açık kalması ise nem, yabancı cisimler, haşere ve toz gibi faktörlerin panoda arızalar çıkarmasına da neden olabilir. Panoyu sağlam kullanmak için kapağına ve çevresine dikkat ederek hem temizliği hem de düzeni sağlanmalıdır.
Pano ekipmanlarının ve genel ayrıntılarının kontrollerinin takvime uygun şekilde yürütülmesi de yine yetkili kişi tarafından sağlanmalıdır. Açık veya kapalı alanda kullanılan panolarda ortamdaki nem, ısı, su ve darbe gibi koşullara karşı gereken koruma önlemler oluşturulmalıdır. Bazı noktalarda yetkili kişinin müdahale için yetişmesi mümkün olmayıp başka kişiler tarafından acil müdahale yapılması gerektiğinde de belirli etiketlemeler oluşturularak bilgi sahibi bir kişinin nasıl müdahale edeceği önceden açıklanmalıdır.
Elektrik dağıtım panosu bir yapı içerisinde en önemli ihtiyaçlardan biri olsa da en riskli noktalardan birisini de oluşturur. Mutlak bir şekilde doğru konumda yer alması, montajının iyi yapılması, etiketleme işlemlerinin ve düzenlerinin doğru sağlanması ve eksiksiz bir topraklama sistemi yer alması gerekir. Aşırı ısınma, sürekli kaçak akım ve yetersiz yük gibi sorunlara karşı pano için güvenlik önlemleri alınarak koruma sağlanmalıdır.
