Yüzyıllardır süregelen gelenekleriyle Gaziantep, düğünleri adeta bir bayram havasında yaşatıyor. “Düğür gezme” ile başlayan süreç, söz kesme, nişan, kına gecesi, çeyiz töreni ve gelin alma gibi birçok aşamayla devam etmekte. Toy beyinden sağdıca, yengeden maştaya kadar her bir görevlinin sorumluluğu bulunurken, düğünlerde oynanan oyunlar, takılan takılar ve yapılan hazırlıklar bu kültürün zenginliğini gözler önüne sermekte.
Düğür Gezme ve Düğür Gitme
Gelin adayını seçme sürecine “düğür gezme” deniyor. Oğlan annesi uygun kızı beğendiğinde akrabalarıyla birkaç kez kız evine gidilmektedir. Kız beğenildiğinde ise çikolata ve çiçek alınarak damat adayı ile “düğür gitme”, yani kız isteme gerçekleştirilir.
Söz ve Nişan Gelenekleri
Söz alma merasiminde aileler arasında takılar ve alınacak eşyalar kararlaştırılır. Gaziantep’te altın takı çok önemli görülüyor; fakir ailelerden en az iki çift bilezik, varlıklı ailelerden ise dört çift bilezik, küpe, gerdanlık ve saat istenmektedir.
Nişan öncesinde “pazarlık” yapılırken, nişan günü alınan eşyalar sergilenir. Gelin ve damada takılar takılırken bohçalar hazırlanır. Ayrıca damat tarafı, nişanlılık döneminde kız tarafına bayramlarda hediyeler, turfanda meyve ve sebzeler göndermekteydi.
Toy Beyi, Sağdıç ve Yenge
Her düğünde mutlaka bir “toy beyi” bulunur. Toy beyi, düğün boyunca bahşişleri karşılamakla yükümlü oluyor. Damadın sağdıçları, gelinin ise yengesi bulunuyordu. Sağdıç, damadın her ihtiyacından sorumlu olurken; yenge, gelinin süslenmesinden kınasına kadar tüm hazırlıkları üstleniyordu.
Hazırlık Günleri Esvap ve Yatak Biçme
Eskiden düğünden 15 gün önce “esvap biçme” yapılırdı. Gelin için kına ve düğün kıyafetleri terziler tarafından hazırlanırken, bahşiş adeti de yaşatılırdı. Günümüzde bu gelenek kalksa da “yatak biçme” geleneği sürmektedir. Kadınlar bir araya gelip imece usulüyle yatak, yorgan ve çeyizlik hazırlamaktadır.
Çeyiz ve Kına Gecesi
Çeyiz, davul zurna eşliğinde oğlan evine götürülmektedir. Çeyizde Antep işi el işi bulunması büyük önem taşımaktadır. Kına gecesinde ise gelin elini açmaz; altın konulduğunda açar. Gaziantep’te damada da kına yakılması dikkat çekici bir gelenektir.
Gelin Alma ve Gelinci Günü
Kına gecesinden sonraki gün “gelinci günü” kadınlar arasında eğlenceyle geçer. Gelin alma günü ise en görkemli anlardan biridir. Gelin arabası süslenir, damat sağdıçlarıyla hazırlanır. Gelinin kemerini erkek kardeşi bağlar, yenge bahşiş verir. Gelin evden çıkarken arkasından su dökülür, şeker ve para saçılır.
Düğün ve Sonrası
Düğünlerde davul-zurna eşliğinde halaylar çekilir, oyunlar oynanır. Gelin, damadın evine girerken babasının evinden getirilen bardağı kırar. Bu hareket, “bütün kötü huylarımı babamın evinde bıraktım” anlamını taşır. Damat ise kapıya bal sürerek, “bu ev bana tatlı olsun” dileğinde bulunur.
