Havaların soğuması ve günlerin kısalması yalnızca ruh hâlini değil, demansın seyrini de etkiliyor. Araştırmalar, kış mevsiminde doğal ışık miktarının azalmasıyla demanslı bireylerde kafa karışıklığı, anksiyete ve huzursuzluk gibi belirtilerin yoğunlaştığını gösteriyor. Uzmanlar, bu dönemde özellikle “gün batımı sendromu” olarak bilinen davranış değişikliklerinin daha sık ortaya çıktığını vurgulayarak ailelere dikkatli olmaları konusunda uyarıda bulunuyor.
Sonbaharın gelişiyle birlikte hava sıcaklıklarının düşmesi ve gün ışığının kısalması, demans hastalarında önemli davranış değişikliklerine yol açabiliyor. Uzmanlar, özellikle “gün batımı sendromu” (sundowning) olarak bilinen tablonun bu dönemde daha sık ve daha şiddetli görüldüğünü vurguluyor.
Doğal Işığın Azalması Belirtileri Alevlendiriyor
Eylül ayı itibarıyla azalan güneş ışığı, demanslı bireylerde halüsinasyonlar, kafa karışıklığı ve huzursuzluk gibi belirtileri artırabiliyor. Alzheimer Derneği, günün ilerleyen saatlerinde davranış değişikliklerinin sıklaştığını belirterek bu süreçte:
Halüsinasyonların
Sanrıların
Yoğun huzursuzluğun gözlenebildiğini aktarıyor.
Kış Aylarında Neden Daha Zor Geçiyor?
Uzmanlara göre sonbahar ve kış aylarında gün batımı sendromu daha ağır seyrediyor. Bunun en önemli sebeplerinden biri, doğal ışık miktarındaki sert düşüş. Bu durum hem biyolojik ritmi etkiliyor hem de anksiyete ve kafa karışıklığını tetikliyor.
Psychology Today’de yayınlanan bir makalede, mevsim geçişlerinin de bu sendromu kötüleştiren önemli bir faktör olduğu belirtiliyor.
Tetikleyen Faktörler
Bilimsel kaynaklar, kış aylarında gün batımı sendromunu artıran unsurları şöyle sıralıyor:
Doğal ışık eksikliği
Ani sıcaklık değişimleri
Günlük rutinin bozulması
Mevsimsel depresyonun güçlenmesi
Gün Batımı Sendromunun Belirgin İşaretleri
Dementia UK’ye göre bu sendrom, demanslı bireylerde normalden daha fazla şaşkınlık, kaygı ve davranış değişikliğine neden olabiliyor.
Kafa Karışıklığı
Kişi evde olmasına rağmen “eve gitmesi gerektiğini” düşünebilir. Tanıdıklarını çıkaramayabilir, aynı soruları tekrar tekrar sorabilir.
Anksiyete
Yoğun kafa karışıklığı güven kaybı ve huzursuzluk yaratır.
Ajitasyon (Huzursuzluk)
Demanslı bireyler:
Kıyafetleriyle oynayabilir
Bağırma, tartışma gibi davranışlar gösterebilir
Evden çıkmaya çalışabilir
Amaçsız dolaşabilir
Demansın Genel Belirtileri
Gün batımı sendromu dışında demansın sık görülen belirtileri şunlardır:
Hafıza kaybı
Konsantrasyon zorlukları
Günlük işleri yapmakta güçlük
Kelime bulma ve konuşmayı takip etmede sorunlar
Zaman ve mekân karışıklığı
Ruh hâli dalgalanmaları
Erken Teşhis Hayat Kurtarıyor
Bu belirtilerden herhangi birinin fark edilmesi durumunda mutlaka bir uzmana başvurulması öneriliyor. Erken teşhis, hastalığın ilerleme hızını yavaşlatmak ve hastanın yaşam kalitesini yükseltmek açısından büyük önem taşımakta.
