MEB, 2016-2016 Örgün Eğitim İstatistiklerini açıkladı. İstatistiklerde en dikkati çeken konulardan biri okullaşma oranlarındaki düşüş ve bölgesel dengesizlikler.
Öncelikle genel okullaşma oranı, brüt okullaşma oranı ve net okullaşma oranı gibi kavramların ne anlama geldiğine bakalım;
Genel okullaşma oranı; Hangi yaşta olduklarına bakılmaksızın, tüm eğitim kademelerindeki öğrencisayısının, tüm kademeler için öngörülen resmi eğitim çağ nüfusuna oranıdır. Okul çağındaki çocuklar için gösterilen toplam çabayı yansıtır ve eğitim için sağlanan toplam kapasiteyi gösterir.
Brüt okullaşma oranı; Yaşlarının o eğitim kademesiyle ilişkili olup olmamasına bakılmasının, belli bireğitim kademesine kayıtlı öğrenci sayısının, o eğitimkademesiyle ilişkili yaş grubu nüfusuna oranıdır. Belli bir kademedeki okul kapasitelerini gösterir ve okullaşma oranı olduğundan yüksek görünür.
Net okullaşma oranı; Belli bir eğitim kademesine kayıtlı öğrencilerden, o eğitim kademesiyle ilişkiliyaş grubu içinde bulunanların, yine o eğitim kademesiyle ilişkili yaş grubu nüfusuna oranıdır.Belli bir yaş grubunda gerçekleşen okullaşma oranını gösterir.
Bu açıklamalardan sonra okullaşma oranlarındaki düşüşün nedeni konusunda MEB tarafından yapılan açıklamaya bakalım; 2013-14 eğitim öğretim yılı ve daha öncekiyıllarda öğrenci sayıları alınırken sisteme kayıtlı aktif- pasif(Yurt dışına çıkan, vefat eden, açık öğretime geçişyapan) tüm öğrenciler dâhil edilmekte idi. 2014-15eğitim öğretim yılından itibaren aktif-pasif öğrencilerinayrıştırılmasına gidilmiş olup; sistem üzerindeki pasifduruma düşen öğrenciler (yurt dışına çıkan, vefat eden,açık öğretime geçiş yapan öğrenciler) okullaşmaoranlarının hesabında kullanılan öğrenci sayılarına dâhiledilmemiştir. 2014-15 eğitim öğretim yılında pasifduruma düşenler öğrenci sayılarına dâhiledilmediğinden okullaşma oranlarında kısmen düşüşolmuştur. Böylece hem çağ dışı nüfusa kaydığı için açıköğretime yönlendirilen öğrencilerin mükerrer sayımıengellenmiş olmaktadır hem de gerçek (ölen veyayurtdışına çıkanlardan arındırılmış) öğrenci sayısı esasalınmış olmaktadır. İlkokullardaki okullaşma oranınındüşüş nedenlerinden bir diğeri ise yönetmelikkapsamında ilkokul öğrenim çağındaki çocuklarınokulöncesi eğitime geçiş esnekliğinin sağlanmasıdır.
Okullaşma oranlarındaki düşüş ve bölgesel dengesizlikler ile ilgili iddiamızı desteklemek üzere Türkiye geneli ile İstanbul, Ankara, İzmir gibi üç büyük il ve Edirne, Samsun, Antalya, Ağrı, Diyarbakır gibi Türkiye’nin her bölgesini temsil eden illere ait istatistikleri irdeledik. İstatistiklerde de net okullaşma oranlarını dikkate aldık.
İşte İstatistikler;
Türkiye Geneli ve Seçilen İller
Net Okullaşma Oranı (İlkokul)
Net Okullaşma Oranı (Ortaokul)
Net Okullaşma Oranı (Lise)
Türkiye Geneli
94,87
94,39
79,79
İstanbul
95,53
95,80
82,99
Ankara
93,47
96,08
88,78
İzmir
94,38
95,78
85,09
Antalya
91,96
94,04
84,32
Samsun
95,02
96,61
86,47
Edirne
93,36
94,20
84,72
Diyarbakır
97,47
92,85
64,40
Ağrı
97,61
88,96
49,74
Bu tabloya göre çıkarılabilecek sonuçlar şu şekildedir;
-Türkiye geneli net okullaşma oranları her kademede, gelişmiş ülkelerde olması gereken % 100 oranına ulaşmamıştır.
-Ortaöğretimdeki % 79,79’luk oran düşük görünmesine rağmen, zorunlu eğitimin 12 yıla çıkmasıyla birlikte önemli bir noktaya ulaşmıştır.
-Bütün illerdeki ilk ve ortaokul net okullaşma oranları birbirine yakındır.
-Diyarbakır ve Ağrı illerindeki ortaöğretim net okullaşma oranları neredeyse Türkiye genelinin yarısı kadardır.
Bu sonuçlardan sonra akla şu sorular gelmektedir;
-12 yıllık ilk ve ortaöğretim zorunlu olmasına; hatta ilköğretim1997 yılından bu yana zorunlu olmasına rağmen, net okullaşma oranlarındaki bu düşüklüğün nedeni nedir?
-İlköğretim okullarında kayıtlar ve devam takip işlemleri adrese dayalı kayıt sistemine göre yapılmasına rağmen neden tam okullaşma sağlanamamaktadır.
-Diyarbakır ve Ağrı illerinde, ortaöğretimdeki düşük okullaşma oranlarının nedeni nedir?
Bu sorulara kuşkusuz başka sorular da eklenebilir. Ancak son yıllarda eğitimin niteliğinin düşmesi ile birlikte değerlendirildiğinde, düşük ve bölgelere göre dengesizleşen okullaşma oranları başta siyasetçiler olmak üzere bütün toplumu düşündürmelidir.
http://sgb.meb.gov.tr/www/resmi-istatistikler/icerik/64 Erişim tarihi: 14.05.2016
