Çocuklarda kelime dağarcığının gelişiminde en önemli unsurlarda birisi sözcük öğretimidir. Sözcük öğrenimi çocukta erken yaşlarda başlar, gençlik çağına kadar devam eder. Öğrenilen her sözcükle de çocuğun sözcük hazinesi zenginleşir. Sözcük öğrenimi insanın olgunluk çağı dediğimiz ileri yaşlarda da devam eder ama çocukluk ve gençlik dönemi gibi hızlı olmaz.
İnsan edindiği sözcük ile kavramların büyük kısmını çocukluk ve gençlik yaşlarında kazanır. Sözcük öğretimi konusunda ders kitapları ve yardımcı kaynaklar birer yol haritası verse de, bu konuda her öğretmenin kendine özgü yol ve yöntemleri vardır.
Ders işlenişinin bütün aşamalarında dinleme, konuşma, okuma ve yazma alanlarını dengeli bir şekilde kullanmak, özellikle yeni sözcük öğretimi sürecinde bütün öğrencileri derse etkin bir şekilde katmak gereklidir.
Bu anlamda sınıf içinde sözcük öğretimi konusunda sistematik adımlar izlenmesi yararlı olacaktır. Bu konuda izlenmesi gereken adımları şu şekilde sıralayabiliriz;
-Öncelikle sözcük tahtaya yazılır. Sözcükle ilgili görseller ve varsa videolar gösterilir. Bu şekilde öğrencilerin ön bilgileri harekete geçirilir. Öğretmen sözcüğü tanımlar ve defterlere yazdırılır.
-Öğrenciler, yeni sözcüğü kendi kelimeleriyle tanımlar ve yeniden ifade eder.
-Öğretmen sözcüğün dilsel olmayan bir temsilini oluşturur. Bu bir resim, grafik, sembol olabilir. Hatta sözsüz canlandırma yapılabilir.
-Öğretmen, öğrencilerin yeni sözcük hakkındaki bilgilerini derinleştirmek için kelimeleri karşılaştırma, benzetme yapma gibi etkinlikler yaptırır. Yeni sözcük, metin içindeki anlamıyla cümle içinde kullandırılır.
-Yeni kelime öğrenciler tarafından tartışılır. İkili tartışmalar veya grup tartışmaları yaptırılabilir.
-Öğrenciler, öğrendikleri yeni kelimeleri incelemek için oyunlar oynarlar.
Kelime öğretimi; kelimenin anlamını bilmenin ötesinde kelimeyi konuşmada doğru ve yerinde ifade etmeyi, yazıda bağlama uygun kullanmayı gerektirir. Bunun için öğretmenler; kelimenin anlamını bir kez vermekle öğretimin tam olarak gerçekleşmeyeceğinin farkında olmalı, yukarıda açıklanan adımları kullanarak çocukların kelime hazinelerini geliştirici çalışmalar yapmalıdır.
Kaynaklar
Muhammet BAŞTUĞ ve diğerleri. Okuduğunu Anlama Becerilerini Geliştirme. Pegem Akademi.
